Η βιταμίνη D είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη που παίζει σημαντικό ρόλο:
▪ Στη διατήρηση των απαραίτητων επιπέδων ασβεστίου στο αίμα και την αποθήκευσή του στα οστά.
▪ Στην απορρόφηση του φωσφόρου (απαραίτητη για την υγεία των οστών).
▪ Στην ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος.
▪ Στην υγεία του δέρματος.
▪ Στη μυϊκή δύναμη.
▪ Στις λειτουργίες του νευρικού συστήματος.
Πηγές βιταμίνης D
1. Παράγεται από την έκθεση του δέρματός μας στην ηλιακή ακτινοβολία (90% της προσλαμβανόμενης ποσότητας).
2. Βρίσκεται σε μικρή ποσότητα σε περιορισμένα τρόφιμα (10% της προσλαμβανόμενης ποσότητας).
Είναι πολύ δύσκολο να προσλάβουμε την απαραίτητη ποσότητα βιταμίνης D αποκλειστικά από τη διατροφή μας (λιπαρά ψάρια, κρόκος αυγού, κάποια είδη μανιταριών). Επίσης η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία είναι ελλιπής τους χειμερινούς μήνες, αλλά ακόμη και τους καλοκαιρινούς μήνες ο κόσμος αποφεύγει την επαρκή έκθεση λόγω των επιπτώσεών της στην υγεία του δέρματος (γήρανση του δέρματος, μελάνωμα) ή γίνεται με τη χρήση αντηλιακού που εμποδίζει τη σύνθεση της βιταμίνης D στο δέρμα.
Ανεπάρκεια βιταμίνης D μπορεί να προκαλέσει ραχίτιδες και οστεομαλακία και συνδέεται με την εμφάνιση της οστεοπόρωσης. Νεότερες έρευνες ωστόσο έχουν συνδέσει την ανεπάρκεια βιταμίνης D με μια σειρά ακόμη από σοβαρά και χρόνια νοσήματα όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης τύπου 1, αυτοάνοσα νοσήματα (νόσος του Crohn, σκλήρυνση κατά πλάκας) και καρδιαγγειακά νοσήματα (Burgaz et al, 2011, Pilz & Tomaschitz, 2010, Wang et al, 2012, Pilz et al. 2011, Holick, 2004).
Η έλλειψη της βιταμίνης D έχει φτάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα και έχει αναγνωριστεί ως ένα πολύ σημαντικό ζήτημα υγείας τα τελευταία χρόνια (National Institute of Health, 2011). Σύμφωνα με πληθώρα ερευνών, ηλικιωμένοι άντρες και γυναίκες στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη παρουσιάζουν έλλειψη βιταμίνης D σε ποσοστό που κυμαίνεται από 40% μέχρι 100%. Μελέτες έδειξαν ότι ακόμα και σε μεσογειακές χώρες όπως η Ελλάδα υπάρχει αυξημένη συχνότητα υποκλινικής αβιταμίνωσης D (Lapatsanis et al., 2005, Singhellakis et al., 2011)
Πόση έκθεση στον ήλιο χρειαζόμαστε;
15-20 λεπτά, 4-6 μέρες/εβδομάδα έκθεσης στον ήλιο έχοντας το πρόσωπο και τα χέρια μας εκτεθειμένα, αποφεύγοντας τις επικίνδυνες ώρες (11.00-16.00) φαίνεται να καλύπτουν τις ανάγκες του οργανισμού σε βιταμίνη D. Ατομα (>50 ετών) καθώς και άτομα με σκουρόχρωμο δέρμα χρειάζονται ακόμη μεγαλύτερη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.
Ατομα με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης έλλειψης βιταμίνης D
▪ Βρέφη κατά τον θηλασμό.
▪ Ανδρες και γυναίκες >50 ετών.
▪ Ατομα με περιορισμένη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.
▪ Ατομα σκουρόχρωμου δέρματος.
▪ Ατομα με παθήσεις του εντέρου που οδηγούν σε δυσαπορρόφηση του λίπους (κοιλιοκάκη, κυστική ίνωση, νόσος του Crohn, ελκώδης κολίτιδα κ.λπ.).
▪ Παχύσαρκοι.
▪ Ατομα που έχουν υποστεί χειρουργική επέμβαση παράκαμψης τμήματος του γαστρεντερικού σωλήνα.
Εμπλουτισμός τροφίμων με βιταμίνη D
Λόγω των βλαβερών συνεπειών της έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία και με βάση τις μελέτες που δείχνουν πως τα επίπεδα βιταμίνης D είναι χαμηλά ακόμη και σε ηλιόλουστες χώρες, συνηθίζεται ο εμπλουτισμός τροφίμων με βιταμίνη D. Το γάλα, η μαργαρίνη, τα δημητριακά πρωινού και πιο πρόσφατα ο χυμός πορτοκαλιού αποτελούν τα πιο συνηθισμένα τρόφιμα που εμπλουτίζονται σε πολλές χώρες της Ευρώπης, των Ηνωμένων Πολιτειών καθώς και στην Αυστραλία.
Μια τέτοια πολιτική εμπλουτισμού τροφίμων με βιταμίνη D κρίνεται απαραίτητη και για την Ελλάδα.
Ελέγξτε τα επίπεδα βιταμίνης D στον οργανισμό σας
Σύμφωνα με τις οδηγίες της Ενδοκρινολογικής Εταιρείας (Endocrine Society Guidelines) ως έλλειψη ορίζονται τα επίπεδα 25(OH)D <20 ng/mL (50 nmol/L) και τα 30ng/ml (70 nmol/L) ως επαρκή επίπεδα (Holick et al, 2012).
Ιωάννης Μιγδάνης, Διαιτολόγος, διευθυντής της Nutriscience / efsyn.gr
